Przeglądając oferty producentów kolumn głośnikowych oraz subwooferów, oprócz wyglądu, najczęściej interesują nas ich dane techniczne. Nic dziwnego, chcemy poznać ich możliwości oraz mieć punkt odniesienia do porównania z innymi, podobnymi zestawami. Wydawałoby się, że działania marketingowe wytwórców głośników ograniczają się głównie do ich wyglądu czy funkcjonalności. Nic bardziej mylnego. Twarde dane techniczne, jakimi darzą nas producenci są bardzo dobrym polem do „nadużyć”. Oczywiście, takie informacje jak ciężar, wymiary czy ilość przetworników można łatwo samemu potwierdzić. Ale marketingowcy doskonale wiedzą, że tylko nieliczni mają możliwość pełnej weryfikacji pozostałych danych za pomocą profesjonalnego sprzętu.
Informacje zawarte w specyfikacji każdej kolumny mogą być: prawdziwe, przybliżone lub „naciągane”. Najczęściej podawane są w sposób jednoznaczny z zaznaczeniem warunków pomiaru, lecz nie każdy nabywca czy użytkownik orientuje się co one oznaczają. Mało tego. Bardzo trudno znaleźć producenta, który upublicznia najważniejsze dla audiofila dane w postaci charakterystyki pasma przenoszenia wraz z wykresem impedancji w pełnej formie graficznej.
Charakterystyka pasma przenoszenia to niby jedna cecha każdego głośnika, ale niesie ona za sobą wiele ważnych informacji. Specyfikacja każdego modelu kolumny głośnikowej lub subwoofera podaje je w stopniu minimalnym, czyli tylko w postaci liczb określających zakres częstotliwości pasma przenoszenia, bez przedstawienia go w formie wykresu graficznego. Podobnie jest z impedancją, a przecież i ona nie jest stała. Gdyby każdy kupujący mógł zajrzeć do tego wykresu (nota bene, powstającego przy pomiarach akustycznych, o ile są one dokonywane) to szybko przekonałby się, czy podane dane techniczne zestawu nie odbiegają od rzeczywistości, a profesjonaliści dodatkowo oceniliby fachowość inżynierów pracujących nad projektami.
Poniżej przedstawiamy poszczególne dane, które można odczytać z owej charakterystyki wraz z sugestiami i poradami. Te ostatnie dotyczą również każdej specyfikacji zestawu głośnikowego.
1. dokładne pasmo przenoszenia
Bardzo często spoglądamy na liczby określające zakres pasma przenoszenia, ale nie bierzemy pod uwagę parametru nachylenia zbocza charakterystyki podanego obok, np. ± 3dB. Parametr ten marketingowcy używają do legalnego „naciągania” nas, by dany zestaw przedstawić w znacznie lepszym świetle. Dla przykładu, mamy dwie bardzo podobne kolumny, jedna ma pasmo 43 – 20 000 Hz przy ±3 dB, zaś druga 35 – 20 000 Hz przy ±12 dB. Która jest lepsza? Oczywiście, że pierwsza, bo przy pomiarze ±3 dB ma 43 Hz (na rys. 1. pkt 1a), zaś przy ±12 dB będzie miała dolną granice pasma mniej niż 35 Hz (w tym przypadku 31 Hz – na rys. 1. pkt 1c).
Najgorszy przypadek jest wtedy, gdy producent wcale nie podaje parametru nachylenia. Niby przyjmuje się, że domyślnie wynosi ±6 dB (na rys. 1. pkt 1b), ale w rzeczywistości bywa to bardzo różnie. Bez odpowiedniego sprzętu nie ma możliwości dokonania dokładnego pomiaru pasma przenoszenia. Jedynie doświadczeni słuchacze, przez porównanie z innymi głośnikami, mogą „na ucho” ocenić, i do tego subiektywnie, dolną granicę danego zestawu.
Kliknij na obrazek, żeby go powiększyć
2. skuteczność (efektywność) w całym zakresie pracy
Efektywność, podawana w dB, jest uśrednioną wartością w środkowym przedziale pasma przenoszenia mierzoną w odległości 1 metra od głośników (na rys. 1. pkt 2). Z reguły wynosi jest ona podawana zgodnie z prawdą lub zawyżana. Im jej mniejsza wartość, tym ciszej będzie grać dana kolumna lub będzie potrzebny mocniejszy wzmacniacz. Ogólna zasadą jest to, że im wyższa skuteczność tym lepiej.
Ale trzeba pamiętać, że jej wartość zależy od impedancji, a dokładnie parametru pomiaru w zależności od impedancji. W zestawach 8-ohmowych efektywność mierzy się przy podanym sygnale o wartości napięcia 2,83V, zaś 4-ohmowe – przy sygnale o mocy 1W (odpowiada to napięciu 2,0 V – wynika to z prawa Ohma). Jeśli dokonamy pomiaru w kolumnie o impedancji 4 ohmów sygnałem o napięciu 2,83V (a nie poprawnie 1W) to jej skuteczność podana w danych technicznych będzie o kilka decybeli wyższa. Dlatego należy zwrócić uwagę w specyfikacji na ten parametr: czy jest tam 2,83V/1m (dla 8-ohmowych) czy 1W/1m (dla 4-ohmowych).
3. stopień nierównomierności
Do tej pory nie udało się wyprodukować przetworników o idealnie liniowej charakterystyce, zatem i nie ma takiej kolumny głośnikowej. I miejmy nadzieję, że tak dalej będzie, gdyż taka pofalowana
charakterystyka w całym zakresie nadaje jej niepowtarzalności i „osobowości”. Dzieki temu wyróżnia się od innych modeli i możemy znaleźć tę, najbardziej odpowiadającą naszym brzmieniowym oczekiwaniom.
Po kształcie nierówności można wstępnie rozpoznać jakie zalety, lub wady, posiada dana konstrukcja. Odchylenia o 3 dB od średniej są normą (konstruktorzy cały czas dążą do uzyskania w miarę wyrównanej charakterystyki), ale już o 6 dB i więcej świadczą najczęściej o zamierzonych oszczędnościach w ich produkcji (kiepskiej jakości głośniki, niedopracowana zwrotnica lub obudowa – o tym również w dalszej części artykułu).
4. rodzaj obudowy
Z reguły jest to widoczne na pierwszy rzut oka, czy występuje tunel bass-refleks, czy może jest to obudowa zamknięta, a nachylenie charakterystyki oraz przebieg impedancji po stronie niskich częstotliwości może to potwierdzić.
5. częstotliwość podziału zwrotnicy
Znajomość tej danej nie jest ważna (na rys. 1. pkt 3). Dla użytkowników służy jedynie w celach informacyjnych, serwisantom, w przypadku wymiany, ułatwia dobranie nowego głośnika, a konstruktorom u konkurencji – skopiowanie konstrukcji.
6. impedancję zestawu
Kupujący, według danych technicznych, ma do czynienia głównie z zestawami 4- lub 8-ohmowymi. Ale w rzeczywistości większość kolumn mają impedancję 4-ohmową, gdyż jest to jeden z najczęściej naciąganych parametrów. Wynika to z tego, że zestaw 4-ohmowy zawsze będzie grał głośniej przy tej samej mocy wzmacniacza, więc słuchaczowi wyda się on bardziej dynamiczny i lepszy jakościowo. Zatem łatwiej znajdzie nabywcę. Ot, taka sztuczka marketingowa.
Dość łatwo rozpoznać z jaką impedancją mamy do czynienia. Wystarczy spojrzeć na jej wykres (na rys. 2. linia brązowa oraz pkt 4.) albo posiadać prosty, cyfrowy miernik rezystancji. Oczywiście, zmierzymy nim jedynie oporność (dla prądu stałego), ale ta informacja nam wystarczy. Dla zestawów 8-ohmowych oporność wyniesie ok. 6,8 ohma, a dla 4-omowych – ok. 3,5 ohma.
O impedancji więcej napisaliśmy w artykule:
http://loudspeaker.pl/impedancja-glosnikow-oczami-konstruktora/
Kliknij na obrazek, żeby go powiększyć
7. częstotliwość rezonansową obudowy
Odczytujemy ją z przebiegu impedancji w pobliżu dolnej częstotliwości pasma przenoszenia. W przypadku obudowy zamkniętej występuje ona na szczycie „górki”, a dla odbudowy typu bass-refleks – w „dolinie” między dwiema „górkami” (na rys. 2. pkt 5). Dla użytkownika nie ma ona znaczenia, ale dla konstruktorów jest ważnym czynnikiem przy projektowaniu.
8. błędy konstrukcyjne i zastosowane oszczędności
Charakterystyka pasma przenoszenia w postaci dokładnego wykresu graficznego ma tą zaletę, że pozwala dokonać częściowej analizy konstrukcji kolumny głośnikowej. Również pod względem niedociągnięć w projekcie. Oto te błędy:
– sztuczne podbicie basów – częstotliwość rezonansową obudowy bass-refleks specjalnie obniża się poza zakres „liniowości”, gdy stosuje się głośniki, które nie dają rady pracować z tak niskimi tonami. Powstaje wtedy na wykresie typowa „górka”, a zaraz po niej spory „dół” (na rys. 2. pkt 6).
– brak układu Zobla – jest to układ dwóch (rzadziej trzech) elementów, często umieszczone przy zwrotnicy, który przeciwdziała wzrostowi impedancji głośnika wraz ze wzrostem częstotliwości pracy (na rys. 2. pkt 7). Po prostu, są to 2 lub 3 tanie elementy, dzięki którym kolumna głośnikowa ma w miarę taką samą impedancję w swoim pasmie przenoszenia, co bardzo pozytywnie wpływa na brzmienie. Brak tego układu świadczy o daleko idących oszczędnościach, jakie poczynił producent.
– niewłaściwa polaryzacja głośników – o tym pisaliśmy w artykule: http://loudspeaker.pl/polaryzacja-glosnikow-kolumnie/
– niewłaściwy dobór głośników – widać to po dużych nierównościach w charakterystyce w postaci „dolin” (na rys.2. pkt 8)
– zły dobór elementów zwrotnicy – podobnie jak wyżej, z tym że dodatkowo występują również podbicia przy częstotliwościach podziału lub w szerszym pasmie przy braku odpowiedniego stłumienia wyższej efektywności głośnika, najczęściej wysokotonowego.
Zapewne wiele osób domyśli się, z jakich to powodów charakterystyka pasma przenoszenia nie jest publicznie przedstawiana przez producentów, choćby na stronach internetowych w uproszczonej formie. Ale chwała tym, którzy to robią. Jako ich klienci możemy mieć jedynie nadzieję, że podawanym przez nich danym technicznym można zaufać.
Przeczytaj także o:
Głośnik jako samodzielny przetwornik sygnału ma bardzo niską...
W przypadku zestawów wielodrożnych, czyli posiadających co n...
W większości przypadków stosuje się trzy rodzaje zwrotnic: p...
Gdy nacieszymy się swoimi głośnikami, kupionymi za niewielką...
Konstruując zwrotnicę właściwie nie zastanawiamy się nad tym...
Tytuł niniejszego artykułu sugeruje, że znane wielu amatorom...
